این گزارش با استناد به بولتن‌های جامع و تحلیل‌های موثق منتشرشده توسط منابع رسمی و سفارت جمهوری اسلامی ایران در آستانه تهیه شده است. هدف از این بررسی، ارائه تصویری دقیق، جامع و سیستماتیک از وضعیت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در قزاقستان، روندهای اقتصاد کلان، چالش‌ها و فرصت‌های ناشی از تحولات اقتصادی و ساختاری در این کشور برای سال 2024 است. گزارش بر مبنای داده‌های ارزشی و کمی از سال‌های اخیر و حرکت به سوی برنامه‌های توسعه پایدار تدوین شده است.
- روندهای کلی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در قزاقستان
– حجم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال 2024 به حدود 17.9 میلیارد دلار رسید که نشان‌دهنده کاهش 28 درصدی نسبت به سال قبل است.
– میزان سرمایه‌گذاری در سال 2024، 4 میلیارد دلار گزارش شد که 26.6% کل سرمایه گذاری خارجی قزاقستان را شامل میشد.
– مناطق کلیدی جذب سرمایه‌گذاری شامل حوزه‌های صنعتی پیشرفته و مناطق توسعه‌یافته مانند پروژه‌های “Beineu-Bozoi-Shymkent” و حوزه “Irtysh River” هستند.
– عوامل تسهیل‌کننده جذب سرمایه‌گذاری شامل اصلاحات نهادی، بهبود زیرساخت‌ها، تسهیل مقررات مهاجرت و سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک‌های سیاسی است.
- تحلیل روندهای کلیدی اقتصادی و ساختاری
– برنامه‌های دیجیتالی شدن فرآیندها و افزایش شفافیت قانونی به بهبود فضای کسب‌وکار و اعتماد سرمایه‌گذاران کمک چشمگیری کرده است.
– فعالیت‌های قوی در حوزه‌های فناوری‌های نوین و اقتصاد سبز، حاکی از نگاه بلندمدت دولت قزاقستان برای ارتقاء کیفیت رشد اقتصادی می‌باشد.
– ترکیب سرمایه‌گذاری‌های وارده شامل بخش‌های نفت و گاز، پتروشیمی، صنایع شیمیایی، کشاورزی مکانیزه، فناوری اطلاعات و انرژی‌های تجدیدپذیر است که تنوع بخشی به اقتصاد را تضمین می‌کند.
- بخش‌های استراتژیک سرمایه‌گذاری
– نفت، گاز و پتروشیمی:
– شرکت‌های بین‌المللی همچون CHN Energy با سرمایه‌گذاری گسترده باعث بهبود تولید و بهره‌وری در میادین نفتی قزاقستان شده‌اند.
– پروژه‌های مدرن‌سازی پالایشگاهی و توسعه پتروشیمی به رشد ظرفیت تولید و تنوع محصولات منجر گردیده است.
– کشاورزی و صنایع غذایی:
– افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در کشاورزی مدرن با تأکید بر مکانیزاسیون، افزایش بهره‌وری و صادرات محصولات غذایی.
– حضور شرکت‌های معتبر مانند Hassad Food و Tiryaki Agro فراهم آوردن زیرساخت‌های مدرن و افزایش رقابت‌پذیری بخش کشاورزی را تسهیل کرده‌اند.
– انرژی و فناوری‌های نوین:
– هدف‌گذاری ایجاد زیرساخت‌های پایدار با همکاری شرکت‌هایی مانند CHN Energy برای توسعه پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، CCS و کاهش آلاینده‌ها به منظور تحقق تعهدات زیست‌محیطی.
– استفاده از فناوری‌های نوین در بخش‌های پالایش و صنایع پتروشیمی.
- چشم‌انداز پیش رو و برنامه‌های توسعه (تا سال 2050)
– پیش‌بینی ادامه روند رو به رشد جذب FDI تا سال 2050 با نرخ رشد متوسط سالانه بالاتر از 10٪ که ناشی از اصلاحات مستمر، توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد فضای مناسب کسب‌وکار است.
– تمرکز بر توسعه اقتصاد دیجیتال، تکنولوژی‌های پیشرفته و اقتصاد سبز به منظور کاهش وابستگی به منابع سنتی و افزایش پایداری اقتصادی.
– گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با هدف جلب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر و بهره‌برداری از موقعیت جغرافیایی استراتژیک کشور.
– سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی چون فناوری‌های پاک، حمل‌ونقل هوشمند و انرژی‌های نو که اثرات بلندمدت اقتصادی و زیست‌محیطی مطلوبی به دنبال دارند.
- نقاط قوت، چالش‌ها و توصیه‌ها
– نقاط قوت:
– منابع طبیعی فراوان، زیرساخت‌های مناسب و تیم مدیریتی کارآمد.
– سیاست‌های حمایتی دولت شامل تسهیل مقررات سرمایه‌گذاری و تمرکز بر شفافیت مقررات.
– موقعیت جغرافیایی متصل به بازارهای بزرگ آسیا و اروپا.
– چالش‌ها:
– نوسانات قیمت جهانی نفت و گاز که بخش قابل توجهی از درآمدهای ارزی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
– نیاز به شفافیت بیشتر و مبارزه با فساد اداری در برخی حوزه‌های اقتصادی.
– کمبود نیروهای ماهر و نیاز به آموزش تخصصی و به‌روز.
– توصیه‌ها:
– ادامه روند اصلاحات ساختاری و نهادی برای بهبود فضای کسب‌وکار.
– توسعه ظرفیت‌های انسانی و آموزش تخصصی برای پاسخ به نیازهای بازارها.
– توسعه زیرساخت‌های فناوری، انتقال دانش و نوآوری.
– توجه ویژه به اقتصادهای محلی و صنایع ارزش‌افزوده محور جهت توازن رشد بین مناطق.
- بررسی مؤلفه‌های پشتیبانی و حمایت‌های دولتی
– تلاش‌های دولت قزاقستان برای تسهیل فرایندهای اداری و دیجیتالی کردن خدمات، افزایش شفافیت و کاهش بوروکراسی، موجبات جذب سرمایه‌گذاران را فراهم آورده است.
– استفاده از شاخص‌های بین‌المللی جذب سرمایه، نظیر UNCTAD و OECD، در راستای ارزیابی و بهبود وضعیت سرمایه‌گذاری کشور.
– تأکید بر توسعه مؤلفه‌هایی چون شفافیت، مسئولیت‌پذیری، انعطاف‌پذیری و پاسخگویی، به منظور ایجاد محیطی مطمئن و پیشرفته برای سرمایه‌گذاری.
- بررسی کامل بخش‌های کلیدی صنعتی و تکنولوژیک
– تقویت بخش پتروشیمی با توسعه فناوری‌های پیشرفته و پروژه‌های کاهش آلایندگی CCS
– افزایش سهم فناوری‌های نوین در تولیدات صنعتی و حرکت به سوی خودکفایی در برخی صنایع
– توجه ویژه به تولیدات پایدار، کاهش اثرات زیست‌محیطی و بهبود کیفیت محصولات صنعتی و کشاورزی.
نتیجه‌گیری:
قزاقستان در سال‌های اخیر با اتخاذ سیاست‌های اصلاحی، افزایش شفافیت و توسعه زیرساخت‌های فناورانه توانسته است سطح جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را به طور چشمگیری افزایش دهد. برنامه‌ریزی‌های استراتژیک دولت و رویکردهای نوین اقتصادی، بستر لازم برای توسعه پایدار را فراهم کرده‌اند. پیش‌بینی می‌شود که این کشور در سال 2024 و پس از آن، به عنوان مقصد جذاب و مطمئن سرمایه‌گذاران خارجی سهم قابل توجهی در اقتصاد منطقه داشته باشد. با وجود چالش‌های موجود، فرصت‌های سرمایه‌گذاری متنوع و نوسانات بازارهای جهانی، قزاقستان با بهره‌گیری از مزیت‌های ساختاری، می‌تواند مسیر توسعه اقتصادی خود را با سرعت بیشتری ادامه دهد.