بازار برنج در هفتههای اخیر نوسانات قیمتی شدیدی را تجربه کرده و موجب تغعیف قدرت خرید خانوارهای قزوینی شده است، تا جایی که همزمان با کاهش عرضه محصول ایرانی مشکلات واردات این محصول نیز مصرف کنندگان را با چالشهای جدی مواجه کند.
بازار برنج به عنوان یکی از محصولات پر مصرف سبد غذایی خانوار ایرانی در ماههای اخیر با چالشهای متعددی دست و پنجه نرم میکند. افزایش بیسابقه قیمت برنج ایرانی، کمبود عرضه، مشکلات واردات و سودجویی برخی دلالان بازار همگی دست به دست هم دادهاند تا این کالای اساسی را به موضوع چالشی برای مصرف کنندگان و مسوولان تبدیل شود.
در پی افزایش افسارگسیخته قیمت برنج، بخش قابل توجهی از جامعه مصرفکننده ناگزیر به روی آوردن به استفاده از برنجهای وارداتی با قیمتهای پایینتر یا حتی مصرف نیمدانه شدهاند، امری که امنیت غذایی و تعادل بازار را به مخاطره انداخته است.
این گزارش به تحلیل عمیق عوامل مؤثر بر این بحران قیمتی و بررسی اقدامات انجام شده در زمینه توزیع کالاهای تنظیم بازار میپردازد.
نخستین و بارزترین نشانه بحران در بازار برنج افزایش چشمگیر قیمتها است و گزارش میدانی حاکی از آن است که قیمت برنج درجه یک ایرانی در برخی مناطق تا سه میلیون و ۷۰۰ هزار ریال به فروش میرسد و این افزایش قیمت در کنار کاهش عرضه برنج وارداتی باعث شده تا مصرف کنندگان به سمت برنجهای خارجی با کیفیت پایینتر یا نیم دانه رفته و این تغییر الگوی مصرف نه تنها کیفیت تغذیه خانوارها را تحت تاثیر قرار میدهد، بلکه در بلند مدت نیز میتواند به تولیدکنندگان داخلی آسیب بزند.
ورود سودجویان به عرصه توزیع برنج
در شرایط آشفته بازار فرصت برای سودجویی و تقلب نیز فراهم شده و گزارشها نشان میدهد که برخی از فروشندگان متخلف برنجهای خارجی را در گونیهای برنج ایرانی بسته بندی کرده و با قیمت گزاف به مردم میفروشند و همچنین مخلوط کردن برنج ایرانی و برنج وارداتی و عرضه آن به عنوان برنج با کیفیت ایرانی از دیگر شیوههای رایج تقلب در بازار برنج شده است.
این اقدامات نه تنها حقوق مصرف کننده را تضییع میکند، بلکه باعث لطمه زدن به اعتماد عمومی شده و بازار برنج را که برکت سفره ایرانی است، خدشه دار میکند.
در این میان سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین نیز به عنوان متولی توزیع این محصول نقش بسزایی دارد و میتواند با مدیریت مناسب شرایط را برای مصرفکنندگان در حوزه تنظیم بازار بهبود بخشد.
به گفته سرپرست معاونت توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین، تاکنون ۳۲۰ تن برنج هندی و ۲۴۰ تن برنج پاکستانی با قیمت مصوب به بازار عرضه شده است، اما با این حال به نظر میرسد که این اقدامات به تنهایی برای حل بحران کافی نیست و نیاز به راهکارهای جامعتر و پایدارتری هستیم.
جمشید زمانی اضافه کرد: حذف ارز ترجیحی، قیمت برنج هندی را جهش داد که برای مقابله با افزایش بیشتر قیمتها توزیع ۳۲۰ تن برنج هندی و ۲۴۰ تن پاکستانی با قیمت یک میلیون و ۲۴۰ هزار ریال در استان در دستور کار قرار گرفت.
وی اضافه کرد: بازار برنج با نوسانات قیمتی قابل توجهی روبهرو شده است، به طوری که قیمت برنج درجه یک ایرانی به کیلویی سه میلیون و ۵۰۰ هزار ریال رسیده و این افزایش قیمت، همزمان با کاهش عرضه برنج وارداتی و چالشهای پیشروی واردات، باعث تغییر الگوی خرید مصرفکنندگان و گرایش به برنجهای خارجی یا نیمدانه شده است.
جهاد کشاورزی: همزمان با کاهش عرضه برنج وارداتی و چالشهای پیشروی واردات، باعث تغییر الگوی خرید مصرفکنندگان و گرایش به برنجهای خارجی یا نیمدانه شده است.
وی در خصوص وضعیت موجودی و توزیع گفت:ما تاکنون ۳۲۰ تن برنج هندی را در سطح استان توزیع کردهایم که در حال جذب شدن در بازار مصرف است.
این مسوول تصریح کرد: علاوه بر این، ۲۴۰ تن برنج پاکستانی نیز وارد کردهایم که در حال حاضر در بنکداریها دپو شده و فرآیند توزیع آن آغاز شده است
زمانی در پاسخ به سؤالاتی در مورد کنترل قیمتها، اظهار کرد: در حال حاضر، همانند برنج ایرانی، عرضه و تقاضا نقش تعیینکنندهای در هماهنگی قیمتها در بازار خواهد داشت و بعید میدانم که امکان اعمال دقیق قیمت مصوب با نرخهای قبلی وجود داشته باشد، زیرا زیربنای قیمتی با تغییر نرخ ارز متحول شده است.
برنج ایرانی به سه میلیون و ۴۰۰ هزار ریال رسیده است
رییس اتحادیه بنکداران قزوین نیز در خصوص نرخ قیمت برنج در بازار به خبرنگار ایرنا گفت: قیمت برنج وارداتی با تاثیرپذیری از نرخ ارز، جهش چشمگیری داشته و قیمت مصوب ۵۰۰ هزار ریالی، در عمل به یک میلیون و ۲۵۰ تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال برای مصرفکننده رسیده است.
ایمان حاجی شفیعی ها افزود: در مورد برنج ایرانی نیز، قیمت تولیدکننده در شمال کشور به بیش از سه میلیون و ۱۰۰ هزار ریال رسیده و دست مشتری در استان قزوین به حدود سه میلیون و ۴۰۰ هزار ریال میرسد.
وی تصریح کرد: وضعیت توزیع برنج وارداتی نسبت به هفتههای گذشته کمی بهبود یافته، اما همچنان تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله دارد.
رییس اتحادیه بنکداران قزوین تصریح کرد: قیمت برنج وارداتی به دلیل افزایش قیمت ارز، به شدت گران شده و قیمت برنج پاکستانی که قبلاً با قیمت مصوب ۵۰۰ هزار ریال در تنظیم بازار توزیع میشد، اکنون توسط دولت با قیمت یک میلیون و ۱۵۰ هزار ریال به فروش میرسد و این افزایش قیمت، قیمت تمام شده برنج را به یک میلیون و ۲۵۰ هزار ریال رسانده است.
حاجی شفیعی ها اظهار کرد: افزایش قیمت برنج وارداتی، بر قیمت برنج ایرانی نیز تأثیر گذاشته و منابع تامین برنج وارداتی از طریق تهلنجی به (معنای واردات از کشورهای همسایه) وارد استان میشود.
وی خاطرنشان کرد: انواع برنج وارداتی، برنج پاکستانی با قیمتهای بین یک میلیون و ۴۰۰ هزار ریال تا ۲ میلیون ریال و برنج هندی با کیفیت نسبتا ضعیف با قیمت یک میلیون و ۱۵۰ هزار ریال (برای توزیعکنندگان) و یک میلیون و ۲۵۰ هزار ریال (برای مصرفکنندگان) در بازار موجود است.
رییس اتحادیه بنکداران قزوین گفت: به نظر میرسد برنج وارداتی در مقایسه با هفتههای گذشته از نظر موجودی و حجم محصول با توجه به افزایش قیمتها، وضعیت نسبتا بهتری دارد.
رییس اتحادیه بنکداران: برنج وارداتی در مقایسه با هفتههای گذشته از نظر موجودی و حجم محصول با توجه به افزایش قیمتها، وضعیت نسبتا بهتری دارد.
حاجی شفیعیها در خصوص وضعیت برنج ایرانی نیز گفت: قیمت برنج ایرانی در شمال کشور در حدود سه میلیون و ۱۰۰ هزار ریال تا سه میلیون و ۲۰۰ هزار ریال برای تولیدکننده است که قیمت نهایی برنج ایرانی برای مصرفکننده حدود ۴۰۰ هزار ریال بیشتر از قیمت تولیدکننده به فروش میرسد.
رییس اتحادیه بنکداران استان قزوین مهمترین عامل افزایش قیمت برنج را افزایش قیمت ارز دانست و گفت: کمبود عرضه و ورود قطرهچکانی برنج به بازار، باعث افزایش قیمت میشود و راهکار مقابله با قیمتها نیز افزایش واردات و عرضه بیشتر برنج به بازار است که میتواند به کاهش قیمتها کمک کند.
رییس اتحادیه بنکداران قزوین گفت: ارزیابی کلی وضعیت بازار توزیع برنج در استان قزوین نشان میدهد در مقایسه با هفتههای قبل اوضاع بهتر شده است، به خصوص با تزریق برنج هندی توسط دولت و توزیع برنج پاکستانی توسط واردکنندگان که البته هنوز به سطح مطلوب نرسیده است، تا جایی که کیفیت برنج پاکستانی با قیمت حدود یک میلیون و ۱۵۰ هزار ریال نسبتا مطلوب است.
نتیجه: بازار برنج در استان قزوین تحت تاثیر افزایش قیمت ارز و کاهش عرضه قرار دارد که موجب شده قیمت برنج وارداتی و ایرانی افزایش یابد، بنابراین برای کنترل قیمتها، افزایش واردات و عرضه بیشتر برنج به بازار ضروری است و با توجه به نوسانات قیمت ارز، انتظار کاهش قیمتها در کوتاهمدت دشوار است.
همچنین بازار برنج در حال حاضر با چالشهای متعددی روبهرو است که نیازمند توجه و اقدام فوری است، ضمن اینکه افزایش قیمت، کمبود عرضه، سودجویی و مشکلات واردات همگی دست به دست هم دادهاند تا این کالای اساسی را به موضوعی پر چالش برای مصرف کنندگان تبدیل کنند؛ به همین دلیل، کارشناسان معتقدند تا زمان افزایش عرضه و دسترسی آسان تاجران، قیمتها تحت تأثیر نوسانات ارزی «لحظهای» باقی خواهد ماند.