دبیر میز آذربایجان و ترکمنستان سازمان توسعه تجارت ایران، به ارائه تحلیلی تاریخی از تحولات سیاستگذاری تجاری در ایران و جهان پرداخت و با تقسیمبندی تاریخ به ۴ دوره کلیدی، روند تحول اندیشههای حاکم بر تجارت بینالملل را مرور کرد.
کوروش بهشتی با اشاره به نظریه «مرکانتیلیستها» که ثروت را معادل انباشت طلا و نقره میدانستند، تأکید کرد: درس بزرگ تاریخ این است که ثروت واقعی ملتها، نه در انباشت پول، که در قدرت تولید و توانایی رقابت در بازارهای جهانی نهفته است.
این مقام مسئول در سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به جایگاه ایران در ادوار مختلف تاریخی، تصریح کرد: بررسی اسناد تاریخی نشان میدهد ایران در دوره پیش از جنگ جهانی اول، با وجود عدم کار نظری چشمگیر، در عرصه عمل، همگام با تحولات جهانی حرکت میکرد. شرکت در نخستین نمایشگاه بینالمللی لندن (۱۸۵۱) و سپس میزبانی نمایشگاه بینالمللی در تبریز تنها یک سال بعد، همچنین تأسیس شبکه گمرکی مدرن، گواهی بر این ادعاست.
دبیر میز آذربایجان و ترکمنستان سازمان توسعه تجارت ایران در عین حال به یک «اشتباه راهبردی» در آن دوره اشاره کرد و گفت: تثبیت طولانیمدت نرخ ارز در دوره قاجار، که با واقعیتهای اقتصاد جهانی همخوانی نداشت، به خروج ثروت ملی و تضعیف اقتصاد کشور انجامید. این واقعه، درس تاریخی مهمی در اهمیت انعطافپذیری نرخ ارز است.
بهشتی، دوره بین دو جنگ جهانی را عصر شکلگیری نهادهای نوین تجاری در ایران خواند و افزود: تصویب قانون تجارت (۱۳۰۳)، تأسیس وزارت تجارت، تدوین قانون نوین گمرکی (۱۳۱۵) و به ویژه ابداع «کارت بازرگانی» انحصاری برای صادرکنندگان، از جمله اقدامات بنیادینی بود که ساختار حکمرانی تجارت در ایران را متحول کرد.
دبیر میز آذربایجان و ترکمنستان سازمان توسعه تجارت ایران، در بخش پایانی سخنان خود با مقایسه دو راهبرد کلیدی «جایگزینی واردات» و «توسعه صادرات» در دوره پس از جنگ جهانی دوم، نتیجهگیری کرد: تجربه ایران و جهان به وضوح نشان میدهد که راهبرد «توسعه صادرات» به دلیل قرار دادن تولیدکننده در کورهی رقابت جهانی و وادار کردن او به افزایش کیفیت و کارایی، در بلندمدت راهبرد برنده است. مأموریت اصلی سازمانهایی مانند سازمان توسعه تجارت، تسهیل این مسیر و کمک به کسب سهم ایران از تولید ناخالص جهانی است.