بررسی آمار تجاری کشور حکایت از آن دارد که ارزش افزوده صادرات در ایران نسبت به میانگین جهانی پایین است. رئیس سازمان ملی بهره‌وری ایران به چالش‌های زنجیره ارزش صادرات اشاره کرد و گفت: با وجود سهم بالای صادرات در تولیدات، ارزش صادرات ایران نسبت به میانگین جهانی پایین است و این موضوع خطرپذیری‌هایی مانند محدودیت‌های تحریم و نوسانات بازار را افزایش می‌دهد.
محمدصالح اولیا روز یکشنبه در یازدهمین همایش جایزه بهره‌وری معادن و صنایع معدنی اظهار کرد: ارزش افزوده محصولات صادراتی در کشورمان پایین است از این رو سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در زنجیره ممکن است موجه نباشند؛ ضمن اینکه سرمایه‌گذاری‌های نادرست، مازاد تولید، محدودیت‌های صادرات و وابستگی به بازارهای خارجی از جمله مشکلاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی بر اهمیت مفهوم بهره‌وری و نقش آن در حل چالش‌های کشور تاکید و بیان کرد: بهره‌وری یکی از کلیدی‌ترین موضوعات در صنایع معدنی و سایر بخش‌های اقتصادی است و نیازمند دوراندیشی و سیاستگذاری هوشمندانه است تا مسیر رشد پایدار را تضمین کند. رئیس سازمان ملی بهره‌وری ایران افزود: مدل‌های تعالی و بهره‌وری باید متناسب با شرایط هر محیط و صنعت طراحی شوند و پایه‌های آنها باید بر مبنای شناخت چالش‌های موجود باشد. این مدل‌ها باید به عنوان ابزارهای ارزیابی داخلی و شناسایی الگوهای موفق مورد استفاده قرار گیرند و سیاست‌های کشور را منعکس کنند.
اولیا افزود: شاخص‌های ارزیابی شرکت‌ها عمدتا بر بهره‌وری عمومی تمرکز دارند، اما این شاخص‌ها کافی نیستند و نیازمند شاخص‌های اقتصادی مکمل هستند. برای مثال، در صنعت فولاد، سهم انرژی در هزینه‌های تولید بسیار کم است، اما قیمت پایین انرژی و ارزش دارایی‌ها ممکن است باعث گمراهی در ارزیابی بهره‌وری شود. بنابراین، افزودن شاخص‌های اقتصادی مانند نرخ مصرف انرژی بر تن فولاد، نرخ بازیابی و نرخ ضایعات می‌تواند تصویر دقیق‌تری از وضعیت بهره‌وری ارائه دهد.
وی بر شاخص‌های زیست‌محیطی مانند شدت کربن و نرخ بازیابی منابع در معادن و صنایع معدنی اشاره کرد و گفت: فاصله فناوری و عمر تجهیزات در کشور زیاد است، که این موارد باید در مدل‌های ارزیابی بهره‌وری لحاظ شوند. رئیس سازمان ملی بهره‌وری ایران گفت: اصلاح و به‌روزرسانی مداوم مدل‌های بهره‌وری، تطابق آنها با شرایط روز و توجه به شاخص‌های اقتصادی و زیست‌محیطی برای ارتقای بهره‌وری و توسعه پایدار مهم است از این رو سازمان‌ها و شرکت‌های ما باید به سمت بهره‌وری و کارآیی سوق داده شوند و این هدف نیازمند تنظیم سیاستگذاری‌های مناسب است.
ارتقای بهره‌وری در راستای برنامه هفتم توسعه
در ادامه رئیس هیات عامل ایمیدرو اعلام کرد: سیاست‌های شش‌گانه بهره‌وری این سازمان برای شرکت‌های بخش معدن و صنایع معدنی در راستای برنامه هفتم پیشرفت است. محمدمسعود سمیعی‌نژاد گفت: اگر به دنبال رشد ۱۳ درصدی هدف‌گذاری شده برنامه هفتم توسعه در بخش معدن و صنایع معدنی هستیم، بهره‌وری باید به عنوان یکی از ارکان سیاست‌های این بخش باشد. وی افزود: در شرایطی که هزینه‌های تولید و انرژی در بخش معدن و صنایع معدنی به هم نزدیک شده و انرژی دیگر به عنوان مزیت رقابتی و سودآوری محسوب نمی‌شود، توجه به موضوع بهره‌وری بیشتر می‌شود.
رئیس هیات عامل ایمیدرو با اشاره به ضرورت توجه شرکت‌های بخش معدن و صنایع معدنی به ۶ اصل بهره‌وری در برنامه‌های کلان مدیریتی خود اظهار کرد: موضوع نخست، ارتقای تکنولوژی و نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات است. معاون وزیر صمت با اشاره به چالش انرژی در بخش معدن و صنایع معدنی گفت: صنایع فلزی به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی هستند درحالی‌که ضعف در بازیافت سیستم حرارتی، استفاده نکردن از فناوری‌های کم‌مصرف، باعث افزایش هزینه و کاهش بهره‌وری شده است.
سمیعی نژاد با اشاره به چالش ضعف در عملیات اکتشاف اصولی و داده محور در کشور گفت: نتیجه این مساله، استخراج‌های غیر بهینه، اتلاف مواد معدنی و افزایش باطله است. رئیس هیات عامل ایمیدرو با اشاره به کمبود نیروی انسانی متخصص در طرح‌های توسعه جدید گفت: در بحث بهره‌وری، تنها ماشین‌آلات مطرح نیست و مهارت نیروی انسانی بسیار تعیین کننده است. وی ادامه داد: یکپارچه‌سازی دیجیتال زنجیره، استفاده از سیستم‌های ایی آر پی (ERP) یا سیستم‌های برنامه‌ریزی تولید، تاثیر مستقیم بر بهره‌وری دارند.
سمیعی‌نژاد کمبود سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه را به عنوان یکی از چالش‌های پیش روی بهره‌وری دانست و گفت: ایران همواره کمترین سرمایه‌گذاری را در بخش تحقیق و توسعه صنعت کرده است. تحقیق و توسعه در سطح جهانی، فاصله بسیاری با تحقیق و توسعه داخل دارد. برخی مدیران ما، تحقیق و توسعه را فراموش کرده‌اند. این در حالی است که آر اند دی هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری است.