هفت روز تا واقعیت – گزارش پیش‌بینی اقتصادی ایران و جهان مورخ 6 تا 13 آبان 1404
هفته پیشِ رو احتمالاً با فضای نوسانی همراه خواهد بود: قیمت نفت تحت فشار مازاد عرضه و انتظارات کاهشی قرار دارد، اما تصمیمات و اظهارات اوپک‌پلاس و روند تقاضای جهانی می‌تواند نوسانات شدیدی ایجاد کند. در ایران فشارهای ارزی و تورمی همچنان سنگین است: بازگشت تحریم‌ها و کمبود درآمدهای نفتی ریسک رشد منفی و تورم بالا را حفظ می‌کند؛ در عمل یعنی قدرت خرید خانوار ضعیف می‌ماند و بازارها، خصوصاً بازار ارز و بازارهای مالی داخلی، حساس و واکنش‌پذیر خواهند بود.
اقتصاد واقعی و معیشت مردم
در هفته پیشِ رو وضعیت معیشتی خانوارها احتمالاً «ثبات شکننده» خواهد داشت: از یک طرف فشار تورم ماه‌های گذشته جای خود را حفظ کرده و قدرت خرید کاهش می‌یابد؛ از طرف دیگر هیچ شوک بزرگ و یا مثبتی (مثلاً آزادسازی سریع درآمد نفتی یا ورود گسترده سرمایه خارجی) در چشم‌انداز فوری دیده نمی‌شود. بنابراین خانواده‌ها رفتار هزینه‌ای محافظه‌کارانه‌تری خواهند داشت و تقاضای مصرفی کند خواهد ماند.
نتیجه برای کسب‌وکارهای خرد: فروش‌های غیرضروری افت می‌کند و تقاضا روی کالاهای ضروری متمرکز می‌شود.
بازار ارز و انتظارات ارزی
نرخ‌های رسمی که هر روز اعلام می‌شوند همچنان بالا و نوسان‌پذیر هستند؛ فشارهای ارزی ناشی از کاهش درآمدهای ارزی و دسترسی محدود به بازارهای بین‌المللی می‌تواند باعث افزایش تقاضای اسکناس و فشار بر نرخ آزاد شود. در کوتاه‌مدت انتظارات نرخ دلار و یورو احتمالاً به اخبار سیاسی (مثلاً تحریم‌ها یا تحرکات دیپلماتیک) واکنش سریع نشان می‌دهد. بنابراین در هفته آتی احتمالاً شاهد نوسان‌های افزایشی مقطعی در بازار ارز خواهیم بود.
بازار سرمایه و بورس
بازار سرمایه داخلی به دو عامل حساس است:
- انتظارات درآمدی شرکت‌ها (که وابسته به قیمت نفت و دسترسی به تجارت آزاد است)
۲. نقدینگی داخلی و رفتار سرمایه‌گذاران خرد. در کوتاه‌مدت احتمالاً جریان‌های احتیاطی و ارزیابی مجدد ریسک موجب افزایش نوسان و تمایل به خروج از دارایی‌های پرریسک خواهد شد؛ بااین‌حال شرکت‌های مرتبط با صادرات نفت یا کالاهای پایه ممکن است مقاوم‌تر عمل کنند.
تورم و قیمت‌ها
تورم پایه و انتظارات تورمی کماکان بالا باقی مانده‌اند؛ حتی اگر در ماه‌های آینده نرخ رشد قیمت‌ها کمی کند شود، سطح عمومی قیمت‌ها برای خانوار بسیار بالاست و حس نارضایتی ادامه خواهد داشت. سیاست‌کنترل قیمت‌ها در کوتاه‌مدت ابزار محدودی است و بدون بهبود درآمدهای ارزی و رشد تولید، فشارهای تورمی باقی می‌ماند.
پیش‌بینی تفصیلی جهان (چه اتفاقاتی ممکن است در هفته آتی رخ دهد)
بازار نفت و انرژی
در سطح جهانی نشانه‌هایی از مازاد عرضه و فشار نزولی روی قیمت نفت دیده می‌شود: گزارش‌ها و آمارهای اخیر حاکی از انبارش‌ها و کشتی‌های حامل نفت است که موجب کاهش قیمت‌ها شده و بین سرمایه‌گذاران تردید ایجاد کرده است. اوپک‌پلاس هم تصمیم گرفته افزایش تولید‌های محدود و مرحله‌ای داشته باشد. ترکیب این دو عامل می‌تواند قیمت‌ها را در بازه‌ای پایین‌تر یا نوسانی نگه دارد. نتیجه برای اقتصادهای صادرکننده نفت (از جمله ایران): درآمد نفتی احتمالا تحت فشار خواهد بود و نوسان درآمد باعث افزایش عدم قطعیت در بودجه و تراز پرداخت‌ها می‌شود.
سیاست پولی در اقتصادهای بزرگ
بازارها دارند احتمال کاهش نرخ بهره فدرال رزرو را بیشتر می‌کنند؛ اگر واقعاً نشانه‌های تضعیف رشد و بازار کار ادامه پیدا کند، کاهش‌های تدریجی نرخ در آمریکا می‌تواند در کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مخاطره‌آمیز را تحریک کند، اما این فرایند به‌تدریج رخ می‌دهد و در هفته آتی بیش از همه باعث تغییر در انتظارات بازار خواهد شد.
برای ایران این یعنی: جهش ناگهانی تمایلات از سوی سرمایه‌گذاران جهانی به دارایی‌های با ریسک بالا نخواهیم داشت و اثر مستقیم بر ارز و سرمایه محدود و کوتاه‌مدت خواهد بود.
ریسک‌های ژئوپولیتیکی و تجاری
کاهش تنش‌ها یا بالعکس هر خبر جدیدی درباره تنش‌های منطقه‌ای یا تحریم‌ها می‌تواند به‌سرعت روان بازارها را تغییر دهد. برای ایران، اخبار مرتبط با تحریم‌زدایی یا تشدید تحریم‌ها مستقیم‌ترین و سریع‌ترین اثر را روی امید به جریان‌های ارزی و دسترسی به بازارها دارد. اخباری که طی هفته‌های اخیر منتشر شده‌اند ریسک بازگشت محدودیت‌های بین‌المللی را یادآور شده‌اند که همین الان هم بر انتظارات تاثیر گذاشته است.
تاثیر اخبار سیاسی و اقتصادی جهان بر روند ایران طی هفته آتی
- هرگونه گزارش یا تصمیم اوپک‌پلاس که عرضه را بیشتر کند = فشار نزولی بر قیمت نفت = کاهش درآمدهای ارزی دولت = تقویت فشارهای بودجه‌ای و ارزی در داخلی.
- آمارها یا تصمیمات فدرال رزرو درباره کاهش نرخ = اگر بازارها کاهش نرخ را قطعی ببینند، محیط مالی جهانی می‌تواند کمی بازتر شود اما اثر فوری و مستقیم آن بر ایران ضعیف خواهد بود مگر اینکه همزمان تغییرات سیاست بین‌المللی رخ دهد.
- گزارش‌های بین‌المللی درباره بازگشت تحریم‌ها یا کاهش صادرات ایران = تشدید نگرانی‌ها درباره رشد داخلی و افزایش فشار بر نرخ ارز و تورم؛ این عامل می‌تواند بیشترین و سریع‌ترین تأثیر منفی را روی معیشت مردم داشته باشد.
چه چیزهایی را در خانه یا کسب‌وکار باید مد نظر داشته باشید؟
- اگر هزینه‌های بزرگ خانوادگی یا سرمایه‌گذاری در پیش دارید، در هفته آتی احتیاط کنید؛ نوسانات نرخ ارز و قیمت کالاهای وارداتی ممکن است هزینه‌ها را سریع تغییر دهد.
- کسب‌وکارها (به‌ویژه واردکننده‌ها) سفارشات حساس به قیمت را به تعویق بیندازند یا قراردادهای پوششی (اگر امکان دارد) در نظر بگیرند.
- کارمندان و حقوق‌بگیران: انتظار برای فشار تورمی را داشته باشید؛ در صورت امکان سبد مصرف را به سمت کالاهای ضروری منتقل کنید.
چه اخباری را در هفته آینده دنبال کنید؟
۱. جلسه اوپک‌پلاس و هر بیانیه درباره تولید (نشست اعلام‌شده اوپک/اوپک‌پلاس در اوایل نوامبر)
۲. اظهارات رسمی بانک مرکزی ایران یا انتشار نرخ‌های رسمی روزانه
۳. تغییرات قیمت نفت و گزارش‌های بازار
۴. سیگنال‌های سیاست پولی آمریکا و اروپا (اظهارات اعضای فدرال رزرو و بانک مرکزی اروپا)
۵. اخبار بین‌المللی درباره تحریم‌ها یا روابط تجاری که مستقیم بر صادرات و تراکنش‌های ایران اثر می‌گذارد.