این گزارش مبتنی بر بولتن اخبار و تحولات اقتصادی منتشر شده توسط سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا است و به بررسی تحولات اقتصادی مهم در حوزه نفت، انرژی، پتروشیمی و تجارت میان ایران و ترکیه در هفته دوم اردیبهشت 1404 می‌پردازد. گزارش شامل داده‌های آماری دقیق، تحلیل اثرات تحریم‌ها، بررسی شرایط بازار، سیاست‌های تعرفه‌ای و تحولات روابط دیپلماتیک-اقتصادی است.
بخش اول: تحولات نفت و پتروشیمی و عملکرد شرکت‌ها
——————————————————
- ظرفیت‌ها و تولیدات صنعت نفت و پتروشیمی ترکیه:
– شرکت Kimpaş در منطقه Gebze با ظرفیت تولید و صادرات پلی‌اتیلن فعال است و در سال 2017 گردش مالی 640 میلیون لیر داشته است.
– شرکت Fortune با ظرفیت پالایش ۴۵۰ هزار تن و تولید محصولات پتروشیمی سهم قابل توجهی در بازار دارد.
– شرکت‌های TPAO و MOL در زمینه اکتشاف و توسعه میادین نفتی ترکیه فعالیت گسترده‌ای دارند و در تلاش برای افزایش ظرفیت تولید و عرضه به بازار هستند.
– حجم صادرات محصولات پتروشیمی ترکیه به ویژه پلی‌اتیلن افزایش یافته و با توجه به سرمایه‌گذاری‌های جدید، این روند ادامه‌دار خواهد بود.
- صادرات محصولات پتروشیمی ایران:
– شرکت‌های FZE Organics Solvent و LLC Trading Alseerah در صادرات محصولات پتروشیمی ایران فعال بوده‌اند و در سال اخیر مبالغ قابل توجهی صادرات داشته‌اند.
– این صادرات شامل محصولات پتروشیمی مختلف بوده و علی‌رغم تحریم‌های بین‌المللی توانسته‌اند ادامه یابند.
- تعرفه‌های واردات ترکیه:
– ترکیه تعرفه صفر درصد برای واردات کالاهای روت تا سقف یک میلیون یورو تصویب کرده که باعث افزایش واردات این محصولات از ایران شده است.
– این سیاست تعرفه‌ای در جهت تسهیل تجارت و تقویت روابط اقتصادی دو کشور اجرا می‌شود.
بخش دوم: تحریم‌ها و تأثیرات بر روابط تجاری
———————————————–
- تحریم‌های آمریکا:
– آمریکا شرکت‌های ترکیه‌ای طرف معامله با ایران از جمله Kimpaş را تحت تحریم قرار داده و ادعا کرده‌اند که تجارت غیررسمی به مبلغ 15 میلیون دلار کالا به ایران انجام شده است.
– تحریم‌ها جهت محدود کردن تجارت نفت و پتروشیمی ایران اعمال شده‌اند و شامل شرکت‌های ایرانی و ترکیه‌ای متعددی می‌شوند.
- تجارت غیررسمی:
– علی‌رغم تحریم‌ها، تجارت مرتبط با محصولات پتروشیمی ایران ادامه دارد و بسیاری از شرکت‌ها به منظور حفظ روابط اقتصادی، راهکارهای متنوعی اتخاذ کرده‌اند.
– شرکت کیوپاظ (Kimpaş) متهم به انجام تجارت غیررسمی کالاهای پتروشیمی بوده و موضوع در چارچوب تحریم‌ها و واکنش‌های سیاسی بررسی شده است.
بخش سوم: روابط دیپلماتیک و همکاری‌های منطقه‌ای
——————————————————-
- سفر وزیر تجارت ترکیه به لیبی:
– هدف توسعه همکاری‌های اقتصادی به ویژه در حوزه پتروشیمی، انرژی و زیرساخت‌ها اعلام شده است.
– برنامه‌هایی جهت سرمایه‌گذاری مشترک، توسعه بازار و بهبود زیرساخت‌های صنعتی بین دو کشور در دست پیگیری است.
– این سفر نشان‌دهنده تلاش ترکیه برای گسترش نفوذ اقتصادی در منطقه و ایجاد بازارهای جدید است.
- همکاری‌های منطقه‌ای ترکیه:
– ترکیه با تمرکز بر روابط اقتصادی با کشورهای همسایه، قصد دارد بازارهای صادراتی خود را گسترش دهد.
– توسعه پروژه‌های انرژی و پتروشیمی در منطقه، از اولویت‌های ترکیه به شمار می‌رود.
بخش چهارم: اقتصاد کلان ترکیه و وضعیت بازار کار
————————————————————–
- نرخ بیکاری و بازار کار:
– نرخ بیکاری در ترکیه طی سال‌های اخیر کاهش یافته و در ماه مارس 2025 به 7.9 درصد رسیده است.
– تغییرات مثبت در بخش‌های صنعتی، خدماتی و کشاورزی مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده بهبود وضعیت بازار کار و تقویت اقتصاد ملی است.
- عملکرد شرکت‌های نفتی دولتی:
– شرکت‌های TPAO و MOL به گسترش اکتشافات و تولید نفت و گاز ادامه می‌دهند.
– پروژه‌هایی برای افزایش ظرفیت تولید انرژی، توسعه پتروشیمی و بهبود زیرساخت‌ها در دست اجرا است.
- داده‌های کلان اقتصادی:
– تولید ناخالص داخلی ترکیه، مصرف انرژی و شاخص‌های صنعتی روند رو به رشدی را نشان می‌دهند.
– سرمایه‌گذاری در صنایع پتروشیمی افزایش یافته و سهم بخش‌های مختلف اقتصادی مانند نفت و انرژی واضح‌تر شده است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری:
——————————–
– تحریم‌های آمریکا اثرات محدودکننده‌ای بر تجارت نفت و پتروشیمی ایران داشته اما نتوانسته‌اند جلوی فعالیت‌های اقتصادی و صادرات را بطور کامل بگیرند.
– ترکیه با استفاده از سیاست‌های تعرفه‌ای مناسب و تلاش برای گسترش همکاری‌های اقتصادی، مسیر توسعه روابط تجاری با ایران را هموار کرده است.
– شرکت‌های پتروشیمی در دو کشور ظرفیت‌های قابل توجهی برای توسعه صادرات و تولید ارزش افزوده دارند.
– کاهش نرخ بیکاری و بهبود شاخص‌های اقتصادی ترکیه نویدی برای توسعه پایدار این کشور است.
– روابط دیپلماتیک فعال و تلاش برای افزایش همکاری‌های منطقه‌ای موجب تقویت جایگاه ترکیه در بازار انرژی منطقه شده است.
– بخش نفت و انرژی ترکیه به عنوان محور توسعه اقتصادی و صنعتی، تمرکز دولتی و خصوصی را به خود معطوف داشته است.
این گزارش مبنای مناسبی برای درک دقیق شرایط اقتصادی، تجاری و سیاسی منطقه بوده و می‌تواند راهنمای تصمیم‌گیری‌های راهبردی ایران در حوزه تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه از جمله ترکیه باشد.