بر اساس گزارش رسمی سفارت جمهوری اسلامی ایران در آستانه – فروردین ۱۴۰۴
جایگاه راهبردی خُرگوس در نقشه اقتصادی اوراسیا
منطقه ویژه اقتصادی خُرگوس که در مرز شرقی قزاقستان با چین واقع شده، یکی از پروژه‌های کلیدی اتصال شرق به غرب در چارچوب «کریدور میانی ترنس‌کاسپین» (TITR) است. این منطقه با هدف تسهیل ترانزیت، صادرات مجدد و زنجیره تأمین بین‌المللی میان چین، آسیای مرکزی، دریای خزر، قفقاز، ترکیه و اروپا طراحی شده است.
موقعیت: شهرستان پَنجی (Panfilov)، استان آلماتی
آغاز فعالیت: سال ۲۰۱۲
مساحت: ۵۴٬۷۴۰ هکتار
زیرساخت‌های کلیدی منطقه خُرگوس
۱. بندر خشک خُرگوس (Dry Port)
- ظرفیت جابجایی کانتینری: ۵۵٬۰۰۰ TEU تا ۸۰٬۰۰۰ TEU در سال
- اپراتورها: COSCO، DP World، KTZ Express
- دسترسی به شبکه ریلی قزاقستان و چین؛ اتصال به اروپا از طریق لهستان
- در سال ۲۰۲۲، بیش از ۶۲۰۰ واگن بارگیری شده و ۶۵ قطار بین‌المللی عبور کرده‌اند
۲. پارک صنعتی China-Kazakhstan
- شروع بهره‌برداری: اکتبر ۲۰۲۳
- مساحت: ۱٬۰۰۰ هکتار
- حجم سرمایه‌گذاری: حدود ۶۹۲ میلیون دلار
- حوزه‌ها: صنایع غذایی، نساجی، فلزی، فناوری اطلاعات، بسته‌بندی و فرآوری محصولات کشاورزی
۳. مرکز بین‌المللی همکاری مرزی (ICBC)
- مکان تعامل تجاری و فرهنگی شهروندان دو کشور
- حضور بیش از ۵۰۰ شرکت از چین و قزاقستان
- جذب بیش از ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه خارجی
۴. منطقه آزاد تجاری خُرگوس
- معافیت‌های گمرکی و مالیاتی برای واردات و صادرات
- فضای مناسب برای دفاتر نمایندگی شرکت‌های بین‌المللی
آمار و روندهای تجاری
- افزایش تجارت ریلی: در سال ۲۰۲۳ حدود ۳ میلیون تن کالا با رشد ۱۳ درصد از مسیر خُرگوس منتقل شد
- تجارت جاده‌ای: بیش از ۸.۳ میلیون تن کالا در سال ۲۰۲۳ جابه‌جا شد (افزایش چشمگیر نسبت به ۲۰۲۲)
- افزایش سرمایه‌گذاری خارجی: تاکنون بیش از ۱.۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب شده است
فرصت‌های راهبردی برای ایران
- ترانزیت چندوجهی از بندر چابهار و بنادر شمالی ایران به چین از طریق خُرگوس
- تأسیس واحدهای بسته‌بندی، فرآوری و صادرات مجدد کالاهای ایرانی
- توسعه خدمات لجستیکی در قالب ترمینال‌های ایرانی در خُرگوس
- استفاده از مشوق‌های منطقه ویژه برای صادرات محصولات کشاورزی، صنعتی و غذایی به شرق آسیا
- فعالیت شرکت‌های ایرانی در قالب سرمایه‌گذاری مشترک با طرف‌های چینی و قزاق
شرکت‌های بین‌المللی فعال
- COSCO Shipping چین
- Lianyungang Port Group چین
- DP World امارات
- KTZ Express قزاقستان
- Zharkyn Group & Hualing Group چین
مسیرهای حمل‌ونقل کلیدی از طریق خُرگوس
- چین ← خُرگوس ← قزاقستان ← دریای خزر ← قفقاز ← ترکیه ← اروپا
- چین ← خُرگوس ← روسیه ← اروپا
- مسیر ریلی از خُرگوس به لهستان (Siemianówka) با زمان حمل کمتر از ۱۵ روز
منطقه ویژه اقتصادی خُرگوس یکی از پیشرفته‌ترین زیرساخت‌های لجستیکی در آسیای میانه است که در همکاری با چین توسعه یافته است. موقعیت جغرافیایی ممتاز، حضور بازیگران بین‌المللی و شبکه حمل‌ونقل متنوع، این منطقه را به سکوی طلایی برای ایران جهت حضور در زنجیره‌های ارزش منطقه‌ای تبدیل کرده است.