گزیده اخبار و تحولات اقتصادی کشور قزاقستان در هفته چهارم تیرماه 1404مندرج در رسانه‌های این کشور به شرح ذیل ارائه می‌گردد
امضاء تفاهمنامه ساخت خط آهن سراسری در افغانستان با مشارکت قزاقستان
در جریان سفر هیئت قزاقستان به کابل، وزیر خارجه قزاقستان، مورات نورتلئو، با مقامات افغانستان دیدار و درباره توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و مسیر سراسری افغانستان گفتگو کرد. قزاقستان قصد دارد در ساخت راهآهن تورغندی–هرات سرمایه‌گذاری کند و واردات محصولات افغانستانی مانند میوه و نوشیدنی‌های غیرالکلی به قزاقستان را گسترش دهد. همچنین پیشنهاد شد این کالاها از طریق ترکمنستان به مناطق غربی قزاقستان صادر شوند. هدف دو کشور، افزایش تجارت دوجانبه به ۳ میلیارد دلار است. قزاقستان نیز آماده است صادرات محصولات کشاورزی، سوخت، کود و مواد شیمیایی را افزایش دهد. در پایان، تفاهم‌نامه‌ای برای ساخت راهآهن بین آسیای مرکزی و جنوبی امضا شد و قزاقستان اعلام کرد که سهمیه بورسیه دانشجویان افغان را دو برابر خواهد کرد. افغانستان نیز از ایجاد مرکز توسعه پایدار سازمان ملل در آلماتی حمایت کرد.
تاکید رئیس جمهور قزاقستان بر توسعه تماس ها با افغانستان
٢٥ تیر: قاسم جومارت توکایف، یرکین توکوموف، نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان را به حضور پذیرفت. رئیس جمهور به نقش ویژه نماینده ویژه در توسعه تماسهای دوجانبه با مقامات فعلی افغانستان اشاره کرد. این نماینده ویژه موظف گردید تا توسعه مؤثر همکاری با افغانستان، عمدتاً در حوزههای تجاری، اقتصادی و بشردوستانه را تسهیل کند.
رئیس جمهور بر اهمیت استفاده فعال از قابلیت‌های مرکز منطقه‌ای سازمان ملل برای اهداف توسعه پایدار برای آسیای مرکزی و افغانستان در آلماتی تأکید کرد. به گفته قاسم جومارت توکایف، قزاقستان قصد دارد به اجرای طرحهای بشردوستانه و آموزشی برای تأمین امنیت و ثبات در افغانستان ادامه دهد. همانطور که گزارش شده است، قزاقستان و افغانستان تفاهم‌نامه‌ای اصولی ساخت و بهرهبرداری از راهآهن بین آسیای مرکزی و جنوبی امضا کردند.
آغاز ساخت مرکز لجستیک راهبردی «توبیل» در قزاقستان
به گزارش خبرگزاری کازینفورم به نقل از دفتر نخست‌وزیر، ساخت مجتمع جدید حمل و نقل و لجستیک «توبیل» در قوستانای، یکی از بزرگترین پروژه‌های زیرساختی در شمال قزاقستان، رسماً آغاز شد.
این پروژه با مشارکت شرکت خدمات لجستیکی Kedentransservice و با حمایت صندوق توسعه صنعتی در حال اجرا است. مساحت مجتمع لجستیکی ۱۳۳.۶ هکتار و حجم کل سرمایه‌گذاری ۶۴ میلیارد تنگه (104 میلیون دلار) خواهد بود. ظرفیت مجتمع تا ۴۰۰ هزار کانتینر بیست فوتی (TEU) در سال یا بیش از ۱۱ میلیون تن بار است. این مجتمع ۵۰۰ شغل جدید ایجاد خواهد کرد.
این مجتمع در کریدورهای حمل و نقل بین‌المللی که چین، آسیای مرکزی، ترکیه، ایران، افغانستان و اروپا را به هم متصل می‌کند، ادغام خواهد شد. انتظار می‌رود افزایش گردش بار هم در امتداد مسیر شمال قزاقستان – جنوب اورال و هم در جهت چین رخ دهد. این مجتمع، ترمینال‌ها، انبارها، بخش ترخیص گمرک، حوزههای فناوری اطلاعات و خدمات را در یک مکان در خود جای خواهد داد. یک سیستم دیجیتال برای ردیابی محموله‌ها در لحظه ارائه می‌شود. تکمیل ساخت و ساز برای سال 2027 برنامه‌ریزی شده است.
پیشتازی قزاقستان در جذب سرمایه‌گذاری‌های چین در قالب طرح کمربندو جاده؛
طبق داده‌های ارائه شده در گزارش “سرمایه‌گذاری طرح کمربند و جاده چین (BRI) 2025 H1»، در نیمه اول سال 2025، قزاقستان رکورد حجم سرمایه‌گذاری‌ها و قراردادهای ساختمانی چین را شکست و به 23 میلیارد دلار رسید. این بالاترین شاخص نه تنها در آسیای مرکزی، بلکه در بین تمام شرکت‌کنندگان طرح کمربند و جاده است.
قزاقستان به دلیل موقعیت جغرافیایی و منابع طبیعی غنی خود، نقش کلیدی در اجرای طرح کمربند و جاده ایفا می‌کند.
سرمایه‌گذاری‌های چین به سمت توسعه زیرساخت‌ها، انرژی، متالورژی و صنایع معدنی هدایت می‌شود. چین تنها در بخش انرژی، ۲۵ میلیارد دلار در آسیای مرکزی سرمایه‌گذاری کرده است که بخش قابل توجهی از آن در قزاقستان بوده است.
افزایش 11.6 درصدی تولید نفت قزاقستان در نیمه اول سال جاری
یرلان آکنژنوف وزیر انرژی قزاقستان، گفت:” حجم تولید تقریباً به ۵۰ میلیون تن رسیده است. طبق برنامه برای کل سال ۲۰۲۵ معادل ۹۶ میلیون تن خواهد بود. صادرات نیز تقریباً ۱۲ درصد افزایش یافته است. صادرات به ۳۹.۶ میلیون تن رسیده است”.
طبق نتایج اولیه، انتظار می‌رود صادرات نفت در سال ۲۰۲۵در سطح ۷۰.۵ میلیون تن باشد که ۲ درصد بیشتر از رقم واقعی سال ۲۰۲۴ می‌باشد.
رشد اقتصادی قزاقستان در نیمه نخست سال جاری به ۶.۲ درصد رسید
سریک ژومانگارین، معاون نخست وزیر و وزیر اقتصاد ملی، این موضوع را در جلسه دولت اعلام کرد.
این رقم بالاتر از نرخ‌های مدت مشابه سال گذشته است. رشد در بخش واقعی ۸ درصد، تولید خدمات ۵.۲ درصد افزایش یافته است. محرک‌های اصلی، حمل و نقل و ساخت و ساز هستند. وزیر گفت که تجارت احیا شده و صنعت معدن همچنان در حال رشد است، بخش فرآوری ۵.۵ درصد و کشاورزی ۳.۷ درصد رشد داشته است.
سرمایه‌گذاری در سرمایه ثابت ۱۹.۳ درصد افزایش یافته است. بیشترین رشد سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مشاهده می‌شود که اقتصاد آینده را شکل می‌دهند: آموزش ۳.۵ برابر، فعالیت‌های مالی ۸۶.۲ درصد، تولید ۴۸.۹ درصد، مراقبت‌های بهداشتی ۳۲.۸ درصد و حمل و نقل ۱۶.۲ درصد.
در عین حال، رشد حجم حمل و نقل غلات به توسعه خدمات حمل و نقل و تجارت کمک کرده است. صادرات ۳۵.۲ درصد رشد داشته و به ۱۱.۸ میلیون تن غلات و آرد رسیده است که ۹ میلیون تن غلات بیشترین میزان در ۱۳ سال گذشته است. مقاصد اصلی ازبکستان، تاجیکستان، ایران و آذربایجان هستند.
سریک ژومانگارین گزارش داد: «علیرغم کاهش کلی تجارت خارجی، قزاقستان تراز تجاری مثبت ۶ میلیارد دلاری را حفظ کرده است.»
قزاقستان برای 30 سال طلا و برای 38 سال مس کافی دارد. قزاقستان همچنان یکی از ثروتمندترین کشورها از نظر ذخایر منابع طبیعی است. به گزارش خبرنگار خبرگزاری کازینفورم، وزارت صنایع و ساخت و ساز داده‌های به‌روزی در مورد دسترسی به مواد معدنی کلیدی منتشر کرده است.
طبق آخرین داده‌ها، با سطح تولید فعلی، میزان عرضه پیش‌بینی‌شده عبارت است از:
طلا – 30 سال؛
مس – 38 سال؛
سرب – 156 سال؛
سنگ آهن – 957 سال؛
زغال سنگ – 350 سال.
ذخایر پایدار برای منابع مهم استراتژیک مانند منگنز، تیتانیوم، مولیبدن و سایر موارد نیز ثبت شده است. این وزارتخانه خاطرنشان می‌کند: «این بدان معناست که با استخراج منطقی و توسعه مداوم اکتشافات زمین‌شناسی، قزاقستان نه تنها می‌تواند جایگاه خود را در عرصه جهانی مواد خام حفظ کند، بلکه آن را تقویت نیز خواهد کرد.»
قزاقستان و چین کارخانه تولید اوره می سازند
این کارخانه توسط شرکت کازمونای گاز و شرکت ملی نفت چین (CNPC) ساخته خواهد شد. وزارت انرژی قزاقستان یادآوری کرد که این مجتمع در منطقه موگالژار در استان آکتوبه ساخته و سالانه تا ۸۰۰ هزار تن اوره تولید خواهد کرد. حجم کل سرمایه‌گذاری ۱.۲۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. این کارخانه مواد اولیه (تا ۶۰۰ میلیون متر مکعب گاز تجاری در سال) را از کارخانه فرآوری گاز «ژانااژول » دریافت خواهد کرد. صندوق سامروک کازینا توضیح داد: “این اولین کارخانه داخلی برای تولید اوره با محتوای نیتروژن بالا (46%) است که مطابق با بهترین استانداردهای جهانی می‌باشد”.
ساخت این کارخانه به طور کامل بازار داخلی را با کود تأمین می‌کند. تقاضای پیش‌بینی شده تا سال ۲۰۲۹ حدود ۳۰۰ هزار تن خواهد بود و بقیه آن قرار است صادر شود.
وضعیت صنعت شیلات قزاقستان (بزرگداشت روز کارگران شیلات در قزاقستان در دومین یکشنبه جولای)؛
برخی داده‌های مهم در خصوص این صنعت در قزاقستان به شرح ذیل می‌باشد:
۱۲ هزار نفر رسماً در سازمان‌های صنعت شیلات قزاقستان مشغول به کار هستند.
بیش از ۷۰ گونه ماهی در مخازن آب قزاقستان با مساحتی بالغ بر ۳ میلیون هکتار زندگی می‌کنند.
طی پنج سال گذشته، بیش از ۴۵ میلیارد تنگه (85.6 میلیون دلار) سرمایه‌گذاری برای توسعه این صنعت جذب شده است.
میزان صید ماهی از مخازن آبزی‌پروری سالانه بیش از ۴۵ هزار تن است.
طی پنج سال گذشته، حجم ماهی‌های پرورشی ۲.۶ برابر افزایش یافته است – از ۶.۹ هزار تن به ۱۸.۲ هزار تن.
بیش از ۶۰۰ مزرعه پرورش ماهی در این کشور وجود دارد که گونه‌هایی مانند کپور، کپور معمولی، آمور سفید، کپور نقره‌ای، ماهی خاویاری، قزل‌آلای رنگین‌کمان، ماهی سفید، گربه‌ماهی و تیلاپیا را پرورش می‌دهند.
قزاقستان دارای ۷۲ شرکت فرآوری ماهی با ظرفیت کلی بیش از ۱۰۰ هزار تن در سال است. از این تعداد، ۲۰ شرکت بر صادرات محصولات به کشورهای اتحادیه اروپا متمرکز هستند. برای مثال، در سال ۲۰۲۴، ۲۳.۴ هزار تن محصولات شیلاتی به ارزش ۷۴.۷ میلیون دلار صادر شده است.
سرمایه‌گذاری 84 میلیون دلاری غول پلاستیک ترکیه، کوکسان، در کارخانه جدید آلماتی
قرار است کارخانه‌ای برای بازیافت زباله‌های پلاستیکی و تولید پریفرم‌های PET در منطقه آلاتائو شهر آلماتی ساخته شود. این پروژه با سرمایه‌گذاری ۸۴ میلیون دلاری شرکت ترکیه‌ای کوکسان هولدینگ اجرا می‌شود و پس از بهرهبرداری، ۱۳۸ نفر را استخدام خواهد کرد. ظرفیت تولید سالانه کارخانه، ۸۰ هزار تن پریفرم PET و ۲۴ هزار تن پلاستیک بازیافتی است. شهردار آلماتی این پروژه را همسو با استراتژی توسعه پایدار شهر دانست.
شرکت کوکسان از تولیدکنندگان بزرگ بسته‌بندی در ترکیه و اروپا است و با برندهایی مانند کوکاکولا، پپسی و نستله همکاری دارد. همچنین، یک سرمایه‌گذار چینی (شرکت محیط زیست شانگهای SUS) قصد دارد ۲۷۰ میلیون دلار در ساخت کارخانه‌ای دیگر در آلماتی سرمایه‌گذاری کند که زباله‌ها را بازیافت کرده و به برق تبدیل می‌کند..
وضعیت کسب‌وکارهای قزاقستانی در نیمه نخست سال جاری؛
در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، حجم تجارت در قزاقستان با رشد ۸.۴ درصدی به بیش از ۳۱.۴ تریلیون تنگه (حدود ۵۹.۸ میلیارد دلار) رسید و از پیش‌بینی‌های برنامه‌ریزی‌شده نیز فراتر رفت. تجارت عمده‌فروشی با ۹.۲ درصد رشد به ۲۱.۲ تریلیون تنگه و خرده‌فروشی با ۶.۶ درصد افزایش به ۱۰.۲ تریلیون تنگه رسید. این رشد عمدتاً از طریق ۹ گروه کالایی اصلی شامل نفت، گاز، لوازم خانگی، تلفن همراه، دارو، مهندسی مکانیک، غلات و تنباکو حاصل شد. وزارت تجارت قزاقستان اعلام کرد که تمرکز خود را بر سه حوزه کلیدی قرار داده است: توسعه قالب‌های نوین تجارت و جذب سرمایه‌گذاری، گسترش تجارت الکترونیک که در نیمه نخست سال با رشد بیش از ۱۰ درصدی به ۱.۵ تریلیون تنگه رسید، و کاهش تجارت غیررسمی از طریق دیجیتالی‌سازی زنجیره تأمین، ردیابی کالا و ارتقاء شفافیت مالی. مناطق آلماتی، آستانه، چیمکنت، آتیرائو و کاراگاندا ۷۲ درصد از گردش مالی کشور را به خود اختصاص داده‌اند و مناطق ترکستان، آکمولا و پاولودار بیشترین نرخ رشد را داشته‌اند.
بانک اسلامی ADCB قصد دارد تأمین مالی در قزاقستان را با تمرکز بر صنایع تولید گوشت افزایش دهد.
در تاریخ ۲۶ تیر، سریک ژومانگارین، معاون نخست‌وزیر و وزیر اقتصاد ملی قزاقستان، با رئیس هیئت‌مدیره بانک اسلامی ADCB (الهلال) دیدار و درباره گسترش سرمایه‌گذاری این بانک در اقتصاد قزاقستان گفتگو کرد. بانک ADCB که نخستین بانک اسلامی فعال در قزاقستان و کشورهای مستقل مشترک‌المنافع محسوب می‌شود، از زمان تأسیس در سال ۲۰۱۰ تاکنون بیش از ۳ میلیارد دلار در پروژه‌های مختلف این کشور سرمایه‌گذاری کرده است؛ از جمله در ساخت کارخانه پلی‌اتیلن، واحدهای تولید هیدروژن و نیتروژن در پالایشگاه‌ها و پروژه‌های زیربنایی حمل‌ونقل. همچنین این بانک در همکاری با صندوق دامو، ۲۵ میلیارد تنگه برای حمایت از کارآفرینان اختصاص داده است. در این نشست، طرفین بر لزوم توسعه همکاری‌های آینده، سازگاری بانکداری اسلامی با قوانین مالیاتی قزاقستان و افزایش حجم تأمین مالی تأکید کردند. ژومانگارین نیز سرمایه‌گذاری در مجتمع‌های کشت و صنعت، به‌ویژه دامداری را حوزه‌ای سودآور دانست و به ظرفیت صادرات گوشت قزاقستان به خاورمیانه اشاره کرد.
تنگه دیجیتالی بخشی از فرآیندهای بودجه می‌شود
نخست‌وزیر قزاقستان، اولژاس بکتنوف، از آغاز مرحله جدیدی در نظارت بر هزینه‌های بودجه‌ای با استفاده از «تنگه دیجیتالی» خبر داد. به گفته او، تاکنون بیش از ۲۵۷ میلیارد تنگه دیجیتالی (حدود ۵۰۰ میلیون دلار) وارد چرخه شده و راه‌اندازی کامل این سیستم برای دسامبر امسال برنامه‌ریزی شده است. هدف از این پروژه، افزایش شفافیت در هزینه‌کرد بودجه‌های دولتی و ملی است. دولت قصد دارد حداقل ۱۰۰ پروژه بزرگ عمرانی، از جمله ساخت خط آهن بختی–آیاگوز و بزرگراه مرکز–غرب را در این طرح بگنجاند تا بتوان مسیر هزینه هر واحد پول را به‌صورت دقیق رهگیری کرد. بکتنوف با اشاره به کاهش زمان بازپرداخت مالیات بر ارزش افزوده از ۷۵ به ۵ روز کاری با استفاده از این سیستم، تأکید کرد که تنگه دیجیتالی به‌تدریج در حوزه‌هایی مانند معاملات املاک، خودرو، خدمات مدارس و وام‌های کشاورزی نیز گسترش خواهد یافت.